Microben: het machtigste leven op aarde
Als je de wereld van héél dichtbij bekijkt, gaat er een nieuwe voor je open. Mooier en bijzonderder dan je je ooit hebt kunnen voorstellen.
Zó klein, dat je ze niet ziet
Voor wie dacht dat een vlo klein was, gaat een nieuwe wereld open. De wereld van de micro-organismen. Een micro-organisme of microbe is een wezen dat te klein is om met het blote oog te kunnen zien.
Micro-organismen worden niet in centimeters of millimeters gemeten, maar in micrometers. 1 μm is 1/1000 millimeter. Microben zijn vaak maar enkele micrometers ‘groot’. De gemiddelde bacterie past bijvoorbeeld wel 50 keer in de doorsneden van een haar. Virussen zijn zelfs nog vele malen kleiner dan bacteriën.
Onbegrensde variatie
Wetenschappers schatten dat er ongeveer 100 miljoen verschillende soorten micro-organismen op aarde leven. Dat zijn veel meer soorten microben dan alle planten en dieren bij elkaar. De variatie is eindeloos. Van schimmels, gisten en (micro)algen, tot bacteriën, archaea, virussen en microdiertjes. Microben zijn er in alle vormen en maten.
Twee-derde van het leven is onzichtbaar
Wat microben missen in omvang, maken ze goed in aantallen. Op de hele aardbol bestaat twee-derde van de biomassa (het levende en dode organisch materiaal) uit microben. Dieren, planten, bomen, mensen en insecten vallen hierbij in het niet. Op de hele wereld leven bijvoorbeeld een nonillion bacteriën (dat is een 1 met 30 nullen), veel meer dan het aantal sterren in het universum.
De machtigste organismen op aarde
De microwereld is misschien onzichtbaar en raadselachtig, ze is ook onmisbaar. Microben zijn essentieel op aarde en in ons lichaam. Microalgen in de oceaan produceren de helft van alle zuurstof in onze atmosfeer. Schimmels en bacteriën zetten het organisch materiaal van dode dieren en planten om in nieuwe grondstoffen. En darmbacteriën helpen je voedsel te verteren. Zonder hen is er geen leven op aarde mogelijk.
De oudste aardbewoners
Micro-organismen ontstonden zo’n 3,5 miljard jaar geleden, de aarde was toen heel anders dan nu. Microben wisten de dampende, giftige aardbol te bewonen en pompte door middel van fotosynthese steeds meer zuurstof in de atmosfeer. Langzaam maar zeker maakte zij de aarde geschikt voor steeds meer leven.
Zo’n 1,7 miljard jaar geleden ontstonden uit de eencellige microben de eerste meercellige micro-organismen. En zo’n 600 miljoen jaar geleden ontstonden zichtbare levensvormen, zoals wormen. Alles en iedereen op aarde stamt dus af van een microbe.
Microbiologie
Microbiologie, dat is toch iets met microscopen, witte jassen en een laboratorium? Dat klopt. Maar saai is het allerminst. Al sinds de ontdekking van microben voor Antoni van Leeuwenhoek doen wetenschappers al onderzoek. Welke microben leven er in ons lichaam en wat betekent dat voor onze gezondheid? Hoe werken antibiotica, en hoe kunnen resistente bacteriën worden bestreden? Hoe dragen microben bij aan klimaatverandering, en hoe kunnen ze helpen dit te verminderen? De wetenschap die antwoord hoop te geven op deze en nog veel meer vragen heet microbiologie.
