Geur | Waarom huil ik om een wasmachine?
Geur. Of je nu een kater, een beuk, een mens, of een kreeft bent, je reageert er automatisch op. Om je voort te planten, eten te vinden of jezelf te beschermen tegen gevaar. Alles wat leeft, verspreidt en onderschept geuren. Ze doen wat met ons, roepen herinneringen en emoties op. De variatie in associaties, emoties en herinneringen is al net zo groot als de variatie aan geuren.
Geurherinneringen
Mijn eigen geurherinneringen zijn vaak langdurig, sterk en soms ook bijzonder acuut. Toen ik een tijdje terug ging verhuizen naar een grotere woning, haalde ik de oude wasmachine van mijn overleden oma op bij m’n oom. Het apparaat had drie jaar in een donker hoekje van zijn berging staan marineren. Nu kwam ‘ie eindelijk weer in het daglicht. De inhoud was niet pluis: de hele binnenkant, inclusief zeepbakje, was dichtgegroeid met zwarte schimmel. Na uren met de schoonmaak bezig geweest te zijn die middag, sprong ik in de auto voor het volgende verhuisklusje. Bijkomend op de bijrijdersstoel kriebelde ik even aan m’n neus.
De tranen sprongen meteen in m’n ogen. Ik werd zelfs een beetje misselijk. ‘Restant van de schimmel, of een scherpe schoonmaaklucht,’ denkt u misschien. Zeker niet. Wat ik rook, was hoe mijn handen roken wanneer ik deze bij m’n oma thuis had gewassen. De beschimmelde zeep rook nog altijd naar haar wasmiddel, een geur die aan de handdoeken in haar huis zat. Het was een geur die voor mij al járen niet meer bestond. De vanzelfsprekende liefde van bij haar thuis zijn, was gekoppeld aan die geur. Geen wonder dat ik er zo heftig op reageerde.
Verbindingen in de hersenen
De verbinding tussen geur, emotie en herinnering ligt – het zal ook eens niet – besloten in onze hersenen. Daar zitten de gebieden die verantwoordelijk zijn voor het verwerken van geur, emotie en lange termijnherinnering namelijk fysiek erg dicht bij elkaar. De lijntjes zijn daardoor kort, hetgeen geurassociaties zo sterk en hardnekkig maakt.
Het belang van geur
Geur is ons leven lang belangrijk. Zo vinden pasgeboren baby’s de tepel van hun moeder op geur. Wanneer ons geheugen door ouderdom achteruit gaat, kan geur ons helpen om herinneringen op te frissen. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat individuen met sterke gevoelens van nostalgie bij bepaalde geuren, zelfverzekerder en optimistischer zijn, en zich op sociaal gebied meer verbonden voelen met hun omgeving.
Ontdek het in het Groote Museum
Wil jij ook ondervinden wat geur met je doet? Kom in het ARTIS-Groote Museum rondneuzen. Doe mee aan de samenkomst ‘Waarom roepen geuren herinneringen op?’ of ga snuffelen in de geurtunnel. Voor elke neus wat wils!
Geschreven door Groote Museum medewerker Kelly Willersen.