4 redenen waarom paddenstoelen geweldig zijn
Paddenstoelen zijn overal te vinden, in alle seizoenen, maar met name in de herfst. Ze zijn niet alleen mooi om naar te kijken, maar spelen ook een cruciale rol in de natuur en zelfs in onze gezondheid. Ontdek de fascinerende kanten van paddenstoelen:
1. Paddenstoelen: de natuurlijke opruimers
Schimmels zijn de opruimers van de natuur. Met microscopisch kleine schimmeldraden groeien ze overal. Ze breken dood materiaal af. Dit is niet alleen handig voor ons, zonder die schimmels zouden we het bos niet meer kunnen zien door alle bladeren die ieder jaar vallen, maar ook voor al het leven in dat bos is het bijzonder belangrijk. De schimmels zetten al dat materiaal weer terug om in voedingsstoffen. Zo zijn ze een onmisbare schakel in de voedselketen. Sommige schimmels ruimen zelfs vervuiling zoals plastics op, zo is er een oesterzwam die sigarettenpeuken kan afbreken. De paddenstoel is het vruchtlichaam van een schimmel. Vergelijk het met een appel aan de appelboom. Als je heel ver inzoomt op zo’n paddenstoel zie je dat deze ook helemaal van schimmeldraad, ofwel mycelium, is gemaakt. Omdat de paddenstoel maar een klein onderdeel is van de schimmel, behoren paddenstoelen toch tot het rijk der microben.
2. Eetbare paddenstoelen: van superfood tot risotto
Ook in de supermarkt kom je paddenstoelen tegen. Hopelijk niet groeiend in het fruit, maar wel in het koelschap als voedsel. Champignons, oesterzwammen, shiitake, velen zijn er dol op. Denk maar aan een lekkere paddenstoelenrisotto of een pizza fungi. De meesten van deze paddenstoelen worden speciaal gekweekt op een soort paddenstoelenboerderij. Er zijn enorm veel verschillende paddenstoelen in omloop als voedsel, paddenstoelen worden vaak zelfs als superfood gezien. Dit is onder andere omdat ze veel vezels en weinig calorieën bevatten. Toch kan je niet iedere paddenstoel eten, sommigen zijn enorm giftig. Laat ze in het bos daarom maar lekker staan. Ook komen eetbare schimmels zonder paddenstoelen soms in het nieuws, zo werd in 2024 bekend dat de Penicillium camemberti, bekend van de camembert, door het constante doorgroeien wordt bedreigd. Dit kan je vergelijken met doorgefokte honden- of kattenrassen. Toch zijn er (nog) geen soortbehoudsprogramma's voor microben.
3. Lekker griezelen
Rondom sommige paddenstoelen doen ook allerlei verhalen de rondte. Zo zat kabouter Spillebeen op een paddenstoel rood met witte stippen. Maar ook in griezelverhalen zijn paddenstoelen alom vertegenwoordigd. Denk bijvoorbeeld aan de heksenkring, een ring aan paddenstoelen waar volgens folklore heksen (al dan niet vermomd als katten) gedanst zouden hebben. Tegenwoordig weten we meer over het ontstaan van zo’n kring. Wat er gebeurt, is dat er een schimmel vanuit één punt alle kanten op groeit. Aan het uiteinde van de schimmeldraden is het meeste voedsel te vinden (in het midden is er al van de voedingsstoffen gegeten door de schimmel) en kunnen dus het makkelijkste paddenstoelen worden gevormd. Die heksenkringen kunnen ook nog eens enorm variëren in grootte, er zijn zelfs kringen ontdekt van de Leucopaxillus giganteus met een doorsnede van 700 meter. Zou jij hier nog een rondje omheen dansen?
4. Medicinale krachten van paddenstoelen
In sommige culturen zijn paddenstoelen ook niet weg te denken uit de geneeskunde. Zo zijn er zogeheten ‘medicinale paddenstoelen’, paddenstoelen die een geneeskundige werking zouden hebben. Een voorbeeld hiervan is de Reishi paddenstoel. Toch is het belangrijk het gebruik altijd met een arts te overleggen, net als bij gangbare geneesmiddelen zijn er namelijk altijd risico’s aan het gebruik hiervan. Ook schimmels die geen paddenstoelen produceren kunnen ons helpen bij de ontdekking van nieuwe medicijnen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan antibiotica. Het eerste antibioticum penicilline werd ontdekt in een Penicillium schimmel. Ook het eerste medicijn om het menselijke afweersysteem te onderdrukken werd eerst ontdekt in een schimmel. Dergelijke immunosuppressieve medicijnen worden bijvoorbeeld na een orgaantransplantatie voorgeschreven, zodat het afweersysteem het nieuwe orgaan niet aanvalt. De kracht van microben in de medische wereld mag niet worden onderschat, wie weet komt ook het volgende levensreddende medicijn weer uit een schimmel.
Zelf de fascinerende wereld van paddenstoelen ontdekken?
Kom naar ARTIS-Micropia en ontdek hoe paddenstoelen en andere microben een onmisbare rol spelen in de natuur, onze voeding en gezondheid.